Błonnik uważaliśmy przez długi okres czasu za zbędny element naszej żywności, za balast. Przez lata twierdzono, że nie jest zbyt istotny dla naszego zdrowia. Dopiero ostatnie dwie dekady potwierdziły jego znaczenie dla zdrowia. Ale po kolei.
Czym jest błonnik
Określenie błonnik pokarmowy obejmuje wszystkie niestrawne dla człowieka składniki pokarmowe. Błonnik spotkamy głównie w pokarmie pochodzenia roślinnego m.in. w:
- produktach pełnoziarnistych,
- roślinach strączkowych,
- owocach, warzywach,
- orzechach i nasionach.
Błonnik – czemu go nie trawimy
Pobrany z pokarmem błonnik, przechodzi niestrawiony poprzez pasaż jelita cienkiego do jelita grubego. Tam próbują go rozłożyć bakterie flory jelitowej. W tym też miejscu błonnik może być wykorzystany jako źródło energii, bądź też może zostać wydalony w niezmienionym stanie. Głównymi składnikami większości rodzajów błonnika są różne cukry proste połączone ze sobą poprzez specjalne wiązania. Nasz organizm nie posiada jednak enzymów, które mogłyby te wiązania rozłożyć. Z tego też powodu błonnik pozostaje niestrawiony.
Rodzaje błonnika
Błonnik obejmuje dużą liczbę różnych, złożonych struktur, których do tej pory jeszcze nie do końca poznaliśmy. Do najważniejszych należą:
- Celuloza: rodzaj błonnika, który występuje w prawie wszystkich roślinach; przede wszystkim w ścianach komórkowych owoców i warzyw; jest w większości substancją nierozpuszczalną w wodzie i jednocześnie posiada wysoką zdolność jej wiązania.
- Hemiceluloza: wielocukier, który występuje często wraz z celulozą w ścianach komórkowych roślin; spotykamy ją przede wszystkim w roślinach zbożowych: pszenicy i życie.
- Pektyny: rozpuszczalny błonnik, występujący przede wszystkim w warzywach i owocach; szczególnie bogate w pektyny są ściany komórkowe pestek i skórki.
- Gumy roślinne: kompleksowe, rozpuszczalne w wodzie wielocukry występujące w komórkach roślinnych; gumy roślinne wykazują wysoką zdolność wiązania wody.
- Śluzy roślinne: mieszanka wielocukrów, znajduje się przede wszystkim w bielmie nasion (tkanka odżywcza dla zarodka); do najbardziej znanych tego typu substancji balastowych zaliczyć możemy mączkę z nasion guar.
- Skrobia oporna: rodzaj błonnika znajdujący się we wnętrzu komórek nasion większości zbóż i roślin strączkowych, jak również w gotowanych ziemniakach.
- Lignina: jest nierozpuszczalną w wodzie częścią roślinnych ścian komórkowych, np. kleik pszeniczny; lignina stanowi wyjątek wśród innych rodzajów błonnika, ponieważ nie należy do grupy węglowodanów.
- Beta-glukan: naturalny wielocukier, podobny w swej budowie do celulozy; zaliczany do rozpuszczalnych rodzajów błonnika, występuje głównie w zewnętrznych warstwach ziaren zbóż; w dużych ilościach w owsie i jęczmieniu.
- Psyllium: rodzaj błonnika z nasion i łusek roślin babkowatych, głównie z rodzimej, pochodzącej z Indii rośliny: babki jajowatej, czy płesznik.
Błonnik – działanie fizjologiczne
Skład ilościowy błonnika może być różny w zależności od pochodzenia rośliny. Efektem tego jest różne oddziaływanie na metabolizm i na narządy trawienne. Działanie to możemy podzielić na następujące właściwości fizyczne:
Zdolność wiązania wody
Ze względu na swe właściwości strukturalne – błonnik (z wyjątkiem ligniny) ma zdolność do wiązania wody. Treść pokarmowa pęcznieje co wspomaga proces trawienia.
Pokarmy bogate we włókna roślinne są dłużej przeżuwane. Poza tym, treść pokarmowa, dzięki zwiększonej objętości i lepkości (wiązkości) dłużej pozostaje w żołądku. W rezultacie, uczucie sytości rozpoczyna się wcześniej i trwa dłużej.
Dalsze zalety wiązania wody:
- stworzenie korzystnych warunków wzrostu dla pożytecznych bakterii jelitowych ➛ zwiększenie liczby bakterii i rozwój odpowiedniej flory bakteryjnej
- znaczący wzrost objętości i zmiana konsystencji stolca ➛ im większa objętość i im stolec jest bardziej miękki, tym niższe ciśnienie w jelicie grubym
- pobudzenie ruchu jelit ➛ wsparcie krążenia krwi w ścianie jelita oraz wsparcie funkcji błony śluzowej jelit, aktywacja funkcji i samoczyszczenie
- skrócenie czasu pasażu do dolnej części jelita cienkiego i grubego
Zdolność fermentacji
Bakterie zasiedlone w mikroflorze jelitowej posiadają enzymy mogące rozszczepić błonnik w jelicie grubym. Zdolność tzw. fermentacji (degradacji) poprzez bakterie jelitowe może się znacząco różnić w zależności od rodzaju i postaci błonnika. Szczególnie wysoka jest ona w pektynach, naturalnych gumach roślinnych, czy w śluzach.
Rozpuszczalność w wodzie
Rozpuszczalność błonnika w wodzie zależy od jego struktury chemicznej: im wyższy procent łańcuchów bocznych, tym wyższa rozpuszczalność w wodzie. Struktury rozpuszczalne w wodzie są bardzo szybko, prawie całkowicie, rozkładane przez bakterie jelitowe, dla których stanowią pożywienie. Bakteryjny rozkład nierozpuszczalnego w wodzie błonnika w jelicie grubym jest stosunkowo niewielki. Dlatego też, ten rodzaj błonnika jest wydalany z organizmu w głównej mierze przez stolec. Dzięki wysokiej zdolności magazynowania wody, masa kałowa znacząco wzrasta.
Niespecyficzne zdolności wiązania
Błonnik posiada wysoką, niespecyficzną zdolność wiązania. Oznacza to możliwość wiązania wielu różnorodnych substancji, które mogą być wiązane z substancjami balastowymi. Należą do nich:
- minerały i pierwiastki śladowe
- enzymy trawienne i kwas żółciowy
- tłuszcze, kwasy tłuszczowe
- cholesterol i inne substancje rozpuszczalne w tłuszczach
- szkodliwe substancje zawarte w żywności.
Wiązanie tych substancji wpływa na szybkość ich trawienia i wchłanianie się do krwioobiegu. Cząsteczki pożywienia związane błonnikiem unikają resorpcji w jelicie cienkim i dostają się do głębszych odcinków jelita.
Dzięki zdolności blokowania pewnych substancji dla organizmu – błonnik ma pozytywny wpływ na różne szlaki metaboliczne. Ma to odzwierciedlenie w zmniejszeniu ryzyka występowania wielu chorób metabolicznych, jak również chorób układu krążenia i zespołu metabolicznego włącznie.
Jeśli jesteś narażony na stres, to powinieneś zwrócić szczególną uwagę na zbilansowaną dietę, bogatą w składniki odżywcze. Dr. Rath Phytobiologicals™ Balance Control zawiera pełnowartościowy naturalny błonnik, który aktywnie wspiera Twoją florę jelitową, szczególnie w okresach stresu. Decydując się na ten wysokiej jakości produkt, możesz być pewien, że powierzasz swoje zdrowie w ręce specjalistów z Instytutu dr Ratha, którym kieruje nasza rodaczka dr Aleksandra Niedzwiecki.
Beta-glukany zawarte w owsie wspomagają ruchy perystaltyczne jelit i mogą przeciwdziałać reakcjom stresowym organizmu. Dodatkowo błonnik znajdujący się w babce płesznik, karczochach, ziarnach gumy guar, owocach cytrusowych, pestkach jabłek i mączce z ziaren ceratonii potrafi coś jeszcze. A mianowicie potrafią wytwarzać w jelicie krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Te z kolei służą jako baza pokarmowa dla niektórych bakterii jelitowych. Dr. Rath’s Phytobiologicals™ Balance Control jest idealnym produktem w stresujących sytuacjach. Wspiera optymalną florę jelitową. Ta zaś jest odpowiedzialna za rozwój zdrowego jelita grubego. Spróbuj już dzisiaj!